Dom to nie ściany, to ludzie…
Środowiskowy Dom Samopomocy w Łoniowie mieści się w budynku, który niewątpliwe kryje w sobie bardzo interesujące historie. Początki jego istnienia są związane z rodziną hr. Moszyńskich, którzy byli właścicielami ziemskimi Łoniowa i egzystowali w dobrach łoniowskich już od XVIII wieku. W 1870 roku do Łoniowa przybył na polecenie swego ojca Jerzy Moszyński, który postanowił wybudować jak na owe czasy piękną willę w stylu neorenesansowym. Prace nad budową rezydencji trwały w latach 1880-1885.
W tym samym czasie, bo w roku 1880 powstał również dom tzw. rządcówka, w którym obecnie mieści się ŚDS.
Rok 1913 był dla hr. Moszyńskich jak też dla całej społeczności Łoniowa i okolic bardzo trudny, ponieważ niespodziewanie umarł najstarszy syn hrabiego Stefan. Po śmierci syna hr. Jerzy Moszyński, stał się jedynym gospodarzem majątku w Łoniowie, którym zarządzał wraz z synową Marią Stefanową Moszyńską z Ledóchowskich. Zapewne starszy wiek i brak sił fizycznych spowodowały, iż obdarzył zaufaniem swego administratora Gustawa Skotnickiego i powierzył mu większość obowiązków. Na mocy wpisu notarialnego z 27 stycznia 1921 roku, sporządzonym w kancelarii notariusza
S. Horodyskiego w Sandomierzu, Gustaw Skotnicki został upoważniony do przeprowadzania wszelkich czynności administracyjnych związanych z majątkiem w Łoniowie.
Gustaw Skotnicki pochodził z ziemiańskiej rodziny Skotnickich ze Skotnik. Po objęciu w Łoniowie funkcji administratora razem ze swą żoną Heleną z Rudzkich oraz z dziećmi zamieszkiwał rządcówkę. Pierwszym dzieckiem Gustawa był Jarosław Michał Maksymilian urodzony w 1918 roku w Łoniowie, kolejnym Zbigniew Jan urodzony w 1920 roku w Łoniowie, trzecim dzieckiem była córka Helena Natalia Wanda Skotnicka urodzona w Łoniowie 1924 roku. Gustaw Skotnicki angażował się w prace dworu i utrzymywał bliskie kontakty z właścicielami oraz z pracownikami folwarków . Posiadał wyższe wykształcenie rolnicze, które zdobył w Studium Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego, zaś praktyczne doświadczenie rolnicze nabył w majątku swego ojca w Skotnikach. Cieszył się ogromnym szacunkiem ze względu na swoją wiedzę i nieskazitelną prawość. Był założycielem Kółka Rolniczego, kandydował do Sejmiku w Sandomierzu. W kwietniu 1940 roku został aresztowany przez Gestapo, wywieziony do obozu koncentracyjnego
Mauthausen – Gusen, gdzie zginął 12 sierpnia 1940 roku. Jego prochy ( wówczas jeszcze Niemcy odsyłali prochy pocztą) zostały złożone w grobowcu rodzinnym w Skotnikach.
Wracając do historii budynku, po wojnie mieścił się tu Urząd Gromadzkiej Rady Narodowej, zaś w latach 1973-1990 Gminnej Rady Narodowej. Należy nadmienić, iż 28 maja 1975 roku została wprowadzona ustawa dotycząca nowego podziału administracyjnego. Powstało wówczas województwo tarnobrzeskie, do którego należała gmina Łoniów i gmina Koprzywnica. W roku 1975 dokonano połączenia gmin Koprzywnica i Łoniów. Nie był to najtrafniejszy pomysł, dlatego też z biegiem czasu musiał ulec zmianie. W latach 80.XX wieku w budynku nadal mieścił się Urząd Gminy w Łoniowie. W roku 2012 przeniesiono urząd do nowej siedziby. Przez kilka lat dom stanowił pustostan. Dzięki wielkiemu zaangażowaniu Pana Wójta Szymona Kołacza, Gmina Łoniów stała się partnerem w projekcie „Społeczeństwo bez barier – usługi społeczne dla powiatu sandomierskiego”, w którym to głównym Liderem jest Powiat Sandomierski – Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Sandomierzu, natomiast partnerem jest Zakład Doskonalenia Zawodowego w Kielcach oraz Gmina Łoniów – Ośrodek Pomocy Społecznej w Łoniowie.
Po gruntownym remoncie, po którym budynek nabrał nowego blasku, w 2022 roku został przeznaczony na siedzibę Środowiskowego Domu Samopomocy, w którym funkcję kierownika objęła Pani mgr Agnieszka Czarnecka.
dr Renata Mazurkiewicz
Serdeczne podziękowania składam na ręce Pana Maksymiliana Skotnickiego, serdecznie dziękuję za przesłane materiały, które niewątpliwie stanowią cenne źródło wzbogacające niniejszy artykuł.
Wyrazy wdzięczności kieruję również do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Kielcach Delegatura w Sandomierzu za udostępnienie materiałów archiwalnych.
